31/7/14

Χωρικά ύδατα και εναέριος χώρος στο «πακέτο» των Ελληνοτουρκικών "διευθετήσεων"

Σάββατο 15 Μάη 2010
Ο «Ρ» συνεχίζει την παρουσίαση ζητημάτων που σχετίζονται με το Αιγαίο, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η επίσκεψη Ερντογάν στην Ελλάδα
Ανεπίσημος τουρκικός χάρτης του Αιγαίου. Με γαλάζιο χρώμα τα ελληνικά χωρικά ύδατα των 6 μιλίων και με ροζ χρώμα τα τουρκικά χωρικά ύδατα. Με κίτρινο - μπεζ χρώμα τα ελληνικά νησιά με τα αντίστοιχα χωρικά ύδατα, που κατά την Τουρκία είναι «γκρίζες ζώνες»
Ο «Ριζοσπάστης» συνεχίζει σήμερα την παρουσίαση ζητημάτων που συνθέτουν το πλέγμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων με αιχμή το Αιγαίο, όπως αυτές αντανακλώνται στις τουρκικές διεκδικήσεις σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Τα θέματα αυτά αποκτούν ξεχωριστή σημασία υπό το φως των όσων εξελίχτηκαν χτες ανάμεσα στην ελληνική και την τουρκική αντιπροσωπεία, στο πλαίσιο της διήμερης επίσκεψης Ερντογάν.
Σε προηγούμενο φύλλο, ο «Ρ» παρουσίασε το θέμα της υφαλοκρηπίδας, το οποίο αποτελεί κομβικό σημείο, γιατί συνδέεται άμεσα με τα ζητήματα των χωρικών υδάτων, σαν συνέχειά τους προς την ανοιχτή θάλασσα.
Συνδέεται, όμως, και με τα ίδια τα ζητήματα της άμυνας, μιας και η υφαλοκρηπίδα σε μεγάλο βαθμό ταυτίζεται με την αρμοδιότητα ελέγχου των πτήσεων στα διεθνή ύδατα πέρα από τον εθνικό εναέριο χώρο. Η περιοχή που ορίζεται ως υφαλοκρηπίδα αποτελεί ζώνη που επηρεάζει την άμυνα της παράκτιας χώρας.
Σήμερα, παρουσιάζονται ζητήματα που αφορούν στα χωρικά ύδατα και τον εθνικό εναέριο χώρο. Πρόκειται για τη θαλάσσια ζώνη που εκτείνεται σε συγκεκριμένη απόσταση από τις ακτές, όπου η παράκτια χώρα δεν ασκεί απλά ένα κυριαρχικό δικαίωμα, αλλά απόλυτη εθνική κυριαρχία σαν να πρόκειται για το έδαφός της.
Τα χωρικά ύδατα
Τα χωρικά ύδατα αποτελούν επέκταση στη θάλασσα της εθνικής κυριαρχίας μιας χώρας πέρα από τις ακτές της. Θεωρούνται μέρος του εθνικού εδάφους και επ' αυτών ασκείται πλήρης εξουσία από την παράκτια χώρα.
Τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας εκτείνονται στα 6 ναυτικά μίλια από τη φυσική ακτογραμμή, δηλαδή από την παραλία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το πλάτος λόγω γεωγραφικών περιορισμών, μπορεί να είναι μικρότερο από 6 ν. μίλια. Εάν, π.χ., η απόσταση της ελληνικής ακτής από την απέναντι τουρκική ακτή είναι μικρότερη των 12 ν. μιλίων (το άθροισμα των χωρικών υδάτων των απέναντι ακτών), τότε εφαρμόζεται ο κανόνας της μέσης γραμμής. Αυτή είναι η περίπτωση των ανατολικών ακτών των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου.
Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, εθιμικό και συμβατικό, η Ελλάδα έχει το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ν. μίλια. Κατά την επικύρωση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η Ελλάδα προέβη σε δήλωση, σύμφωνα με την οποία «ο χρόνος και ο τόπος άσκησης των εν λόγω δικαιωμάτων (...) είναι ένα ζήτημα που απορρέει από την εθνική της στρατηγική». Βέβαια, ένα δικαίωμα που δεν ασκείται, και μάλιστα υπό το βάρος της απειλής πολέμου από την Τουρκία, υποβαθμίζεται και με την πάροδο του χρόνου γίνεται ανενεργό.
Η Τουρκία, με απόφαση της Εθνοσυνέλευσης (8/6/1995), μόλις τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας, εξέδωσε το γνωστό «casus belli». Θεωρεί ως αιτία πολέμου την επέκταση στα 12 μίλια των ελληνικών χωρικών υδάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 ν. μίλια έχει ασκηθεί ήδη από πολλά κράτη συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας, η οποία από το 1964 έχει επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στον Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειοστα 12 ν. μίλια.
Επίσης, από την τουρκική πλευρά, προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι με την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα νησιά του Αιγαίου στα 12 ν. μίλια θα αποκλειστούν οι τουρκικές ακτές από την πρόσβασή τους στη θάλασσα και η θαλάσσια επικοινωνία μεταξύ των τουρκικών παραλίων θα γίνεται μετά από ελληνική έγκριση. Σε καμία περίπτωση δε θα ισχύσει αυτό γιατί, σύμφωνα με τη νέα Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης κατοχυρώνεται απόλυτα και διευρύνεται.
Θαλάσσια στενά και κόλποι
Ακόμα, υπάρχουν ειδικές ρυθμίσεις περί θαλασσίων στενών, που διευκολύνουν τη ναυσιπλοΐα. Κάνοντας χρήση αυτών των δικαιωμάτων ακόμα και πολεμικά πλοία άλλων χωρών μπορούν να περάσουν ανενόχλητα από τα ελληνικά χωρικά ύδατα και από τα στενά περάσματα μεταξύ των νησιών, όπως εξάλλου γίνεται και σήμερα από τουρκικά πολεμικά πλοία.
Ενα άλλο επιχείρημα της τουρκικής πλευράς είναι ότι με την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, ανατρέπεται το «στάτους» που έφερε η Συνθήκη της Λοζάνης στο Αιγαίο. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι το πλάτος των χωρικών υδάτων δεν είναι κάτι στατικό, αλλά καθορίζεται κάθε φορά με βάση το βεληνεκές των όπλων που μπορούν να προσεγγίσουν μια ακτή. Οταν υπογράφηκε, το 1923, η συγκεκριμένη συνθήκη ίσχυαν διεθνώς τα 3 ν. μίλια ως χωρικά ύδατα. Αργότερα έγιναν τα 6 ν. μίλια και σήμερα έχουν καθιερωθεί τα 12 ν. μίλια.
Να σημειωθεί ότι από την ελληνική πλευρά δεν έχει γίνει χρήση ούτε του δικαιώματος που παρέχεται από το Διεθνές Δίκαιο για καθορισμό «ευθειών γραμμών βάσης». Πρόκειται για μια νοητή ευθεία γραμμή που συνδέει τις άκρες ενός κόλπου και η γραμμή αυτή ορίζεται ως βάση απ' όπου αρχίζει ημέτρηση του πλάτους της ζώνης των χωρικών υδάτων. Ούτε καν αυτό έχει γίνει.
Πρόκειται για μέτρο που δε συνδέεται άμεσα με τις τουρκικές διεκδικήσεις και θα μεγέθυνε κατά πολύ τα ελληνικά χωρικά ύδατα και τον υπερκείμενο εναέριο χώρο. Σαν παράδειγμα, κόλποι όπως ο Σαρωνικός, ο Θερμαϊκός, οΛακωνικός, ο Στρυμονικός, κ.λπ. θα έκλειναν και θα αποτελούσαν περιοχή άσκησης ελληνικής κυριαρχίας. Η ίδια εγκατάλειψη ισχύει και για το δικαίωμα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) που μπορεί να ορίσει η Ελλάδα πέρα από τα χωρικά της ύδατα.
Ο εναέριος χώρος
Ο εναέριος χώρος είναι η επέκταση, στον αέρα, της εθνικής κυριαρχίας στη θαλάσσια ζώνη που περιβάλλει τις ακτές μιας χώρας. Η Ελλάδα έχει ορίσει ως εναέριο χώρο τη ζώνη πλάτους 10 ναυτικών μιλίων (ν.μ.) από τις ακτές της, που καθιερώθηκε με το ΠΔ 6/18 το Σεπτέμβρη 1931 περί «καθορισμού πλάτους χωρικών υδάτων, όσον αφορά τα ζητήματα της Αεροπορίας και Αστυνομίας αυτής».
Η Τουρκία, που αμφισβητεί το πλάτος των 10 ν.μ. του ελληνικού εναέριου χώρου, μέχρι το 1975 και για 44 συνεχή χρόνια, αναγνώριζε και σεβόταν τη ρύθμιση αυτή των 10 ν.μ. Η τουρκική αμφισβήτηση του εύρους του ελληνικού εναέριου χώρου στο Αιγαίο αποτελεί την πλέον επιθετική από τις τουρκικές αμφισβητήσεις ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, καθώς αυτή εκφράζεται έμπρακτα και καθημερινά, με τις πτήσεις των μαχητικών αεροσκαφών, δηλαδή με τη χρήση στρατιωτικών μέσων.
Τα τουρκικά μαχητικά, κατά την είσοδό τους στον εναέριο χώρο του Αιγαίου, πάνω από τα διεθνή ύδατα, που όμως υπάγεται στη δικαιοδοσία του FIR Αθηνών (αφορά μόνο τον έλεγχο και το συντονισμό των πτήσεων), εφαρμόζουν την πάγια τακτική τους να μην καταθέτουν σχέδια πτήσης, παραβαίνοντας έτσι τους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας του ICAO (παράβαση).
Στη συνέχεια, στις περισσότερες περιπτώσεις, εισχωρούν στη ζώνη των 10 ν.μ. και μέχρι τα 6 ν.μ. από τις ελληνικές ακτές, παραβιάζοντας με τον τρόπο αυτό τον εθνικό εναέριο χώρο της Ελλάδας, για να δείξουν έμπρακτα την αμφισβήτηση του ελληνικού εναέριου χώρου των 10 ν.μ. Κατά καιρούς, εκδηλώνονται ακόμα και περιστατικά υπερ-πτήσης σε ελληνικό έδαφος,πάνω από νησιά και βραχονησίδες («γκρίζες ζώνες» σύμφωνα με τις τουρκικές θεωρίες), ενώ έχουν κάνει και πτήσεις πάνω από διαδρόμους αεροδρομίων σε ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
Με ΝΑΤΟικές πλάτες
Οι παραβιάσεις εκ μέρους των τουρκικών μαχητικών αποτελούν ένα είδοςστρατιωτικής επιχείρησης σε καιρό ειρήνης, αφού με τον τρόπο αυτό οι τουρκικές διεκδικήσεις εκδηλώνονται έμπρακτα και με τη χρήση στρατιωτικών μέσων, σε βάρος της ελληνικής εθνικής κυριαρχίας στον εναέριο χώρο, αλλά και σε νησίδες και βραχονησίδες («γκρίζες ζώνες»). Οι ενέργειες αυτές, με την πάροδο του χρόνου, παράγουν συγκεκριμένα αποτελέσματα και τετελεσμένα σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Σε επίπεδο Διεθνούς Δικαίου, η τουρκική αμφισβήτηση του πλάτους 10 ν.μ. ελληνικού εναέριου χώρου, επικαλείται την απόκλιση μεταξύ πλάτους ελληνικών χωρικών υδάτων που είναι 6 ν.μ. και ελληνικού εναέριου χώρου που έχει οριστεί στα 10 ν.μ., με βάση ελληνικό νόμο του 1931. Από την ελληνική πλευρά, προβάλλεται το επιχείρημα ότι εφόσον πλέον με βάση το νέο Δίκαιο της Θάλασσας, τα χωρικά ύδατα μπορούν να φθάσουν μέχρι και τα 12 ν.μ., το τουρκικό επιχείρημα πέφτει στο κενό.
Είναι προφανές, όμως, ότι το ζήτημα δεν είναι κυρίως νομικό. Η αμφισβήτηση εκ μέρους της Τουρκίας του πλάτους του ελληνικού εναέριου χώρου αποτελεί μέρος της γενικότερης επιδίωξης της τουρκικής πολιτικής για αναθεώρηση του «στάτους κβο» στο Αιγαίο. Η προσπάθεια αυτή ενισχύεται και από το ΝΑΤΟ, με προφανή στόχο τηνεδραίωση της ΝΑΤΟικής επικυριαρχίας, με όχημα τις τουρκικές διεκδικήσεις σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Κ. Ζ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.